Harpen in Honduras, hoe gaat het nu?

2025-01-31T17:51:23+00:00januari 31st, 2025|blog|

Harpen in Honduras! Een vervolgverhaal…

Precies een jaar geleden gingen harpiste Brendy Boj, haar dochter Pamela en ik op reis, met de bus, met onze bagage plus 5 haakjes harpen in dikke tassen. Je had het moeten zien, het gezicht van de bus chauffeur toen hij die drie vriendelijk glimlachende meiden met 5 harpen zag, ja die moesten mee, en heel voorzichtig. Dus alle koffers van die lijndienst werden opnieuw gerangschikt zodat de harpen erboven op konden liggen. De kleinste namen we mee de bus in, op schoot, voor de 14 uur durende bustocht van Guatemala, via el Salvador, naar Honduras. Het avontuur was begonnen! Maar daar waren ze dan, de eerste haakjesharpen voor Honduras. Op een zaterdag in januari 2024 gaven Brendy en ik de hele dag introductie lessen, we ontvingen kinderen, tieners, volwassen, van beginners tot professionele muzikanten in hoofdstad Tegucigalpa. En mensen werden betoverd door de vorm en klank van de keltische harp.

Brendy en ik speelden samen een concert voor vrouwen in een sloppenwijk, als kadootje voor hen om even te ontspannen. Even wegdromen uit de harde realiteit, je zorgen vergeten en zweven op de klanken van de harp. Ze vonden het heerlijk en namen zich voor om vaker de radio aan te zetten en mee te zingen thuis.
Daarna organiseerde mijn vriendin Caridad een groots concert in de binnentuin van een museum in het centrum van hoofdstad Tegucigalpa. Groot was mijn vreugde dat de stoelen en gangen zich vulden met oude bekenden, voor het eerst in jaren een harpconcert in Tegucigalpa. Brendy en ik speelden solo en samen, eigen repertoire en ook lokaal bekende meezingers.

Toen gaf ik weer een workshop therapeutische muziek, aan bekende en nieuwe gezichten. Samen voelen, lachen, huilen, wat doet muziek met je en hoe kan je dat inzetten om anderen te helpen ontspannen en helen? We gingen naar ziekenhuizen en bejaardenhuizen, met een mooie mix instrumenten en melodieën. De muzikanten waren diep geraakt door de impact van muziek op kwetsbare mensen, de manier om interactie aan te gaan, de blije gezichten te zien te midden van angst en pijn. Over dit project meer in een aparte blog. Want ook hier interessante ontwikkelingen en uitdagingen.

En hoe ging eigenlijk het verder toen ik terug naar Nederland kwam?

We spraken af dat Brendy Boj online harplessen zou geven, aan de studenten in Tegucigalpa. Dit organiseren we via de muziekschool van lokale stichting FARECOH. En ontstonden twee groepen met verschillend niveau. De studenten hebben ieder een harp thuis. Het hele jaar is er wekelijks les geweest via Whatsapp video bellen en de harpen worden intens bespeeld en maandelijks gewisseld. Deze lessen worden vanuit Nederland gesteund door donaties aan stichting Helende Harp en door mijzelf, ArpaLisa. Dit houdt de continuïteit erin.

Groot was mijn verbazing toen ik een telefoontje kreeg van een van de leerlingen ‘ik ben luthier en ik wil graag harpen gaan bouwen, hoe moet dat?”. Eerlijk gezegd voelde ik ook een beetje paniek, want harp spelen en lesgeven over muziek in de zorg, dat is mijn specialiteit, maar harpen bouwen, dat is een ander vak. Dus ik raadde hen aan om eerst veel onderzoek te doen en zich in te lezen via internet over de verschillende harpen, het verschil tussen pedaalharp, haakjesharp en Zuid Amerikaanse folk harp, de soorten snaren, de houtsoorten enzoverder enzovoort. En toen, op een moment kreeg ik de ingeving om Patrice Fisher en Carlos Valladares uit New Orleans te benaderen. Zij stonden immers aan de wieg van ‘Arpas en Armonia’ in Guatemala, Brendy is deel van hun project en zij hebben tientallen harpen gebouwd. Nou, fantastisch, Carlos en Patrice waren enthousiast en ze stuurden meteen de bouwtekeningen voor de eerste Hondurese harpen.  Ze kwamen toevallig ook nog naar Europa de zomer van 2024. We hebben toen samen 2 concerten gespeeld, in Heythuysen georganiseerd door de Helende Harp en in mijn tuin, op een prachtige zomermiddag in juli. Deze events hebben weer wat inkomsten voor het harpen project opgeleverd maar vooral ook het contact tussen ons aangehaald.

En het avonturenverhaal gaat verder, want…. Carlos en Patrice besluiten om naar Guatemala te gaan in Oktober 2024, om een conferentie te organiseren over het bouwen van harpen. Dave en Sharon van de mooie Thormalen harpen uit Oregon komen! Met een koffer vol snaren, stempennen, bouwtekeningen en heel veel kennis. Dus, hup, drie Hondurese luthiers stappen op de bus om een week met deze mensen door te brengen en de kneepjes van het vak te leren. Ze nemen onderdelen van een nieuwe harp mee en zetten deze samen in elkaar.
Brendy weet het ook nog eens voor elkaar te krijgen om haar harp leerlingen vanuit Tegucigalpa naar Guatemala te halen en het wordt een heuse week van uitwisselingen. Mede gefinancierd door ons, wij betaalden voor hun eten en de busreis. Het was voor iedereen een onvergetelijke en inspirerende week.

Nu is het geld op maar de plannen huppelen door!

Zo heeft Claudia Miranda uit Brazilië de bouwtekeningen gedeeld van een klein 22 snaars harpje, dat we op de markt willen brengen voor lage prijs om iedereen die het wil een instrument in handen te kunnen geven. Het probleem is dat snaren en stempennen geïmporteerd moeten worden, die kunnen lokaal nog niet vervaardigd worden.
Hout, dat is er wel in Honduras, prachtig tropisch hardhout. En ik zit er bovenop dat duurzaam fair trade hout wordt gebruikt voor de harpen, van gecontroleerde kap. Zo klopt het hele plaatje.

Inmiddels ben ik al koffers aan t pakken om volgende week naar Honduras te gaan. Iedere avond urenlange chats en plannenmakerij om alles goed af te stemmen met de mensen daar. Om, het zal je niet verbazen, concerten te spelen, workshops therapeutische muziek te geven, ziekenhuizen muzikaal te bezoeken, vrienden te zien. Maar ook, om Sharon Dave Patrice en Carlos te ontvangen, voor concerten, lessen en het verbeteren van de kwaliteit van de harpen die in Honduras gebouwd worden. Ze komen speciaal naar Honduras om te helpen, ook op eigen kosten! Als klap op de voorpijl zullen we samen een concert geven voor het Podiumfestival BAMBU, in het Nationale Theater. Hopelijk kunnen nieuwe Hondurese harpisten beginnen met spelen op lokaal gemaakte harpen en groeit het project rustig door.

…Twee jaar geleden reisde ik met een paars harpje naar Honduras. Nu staan we hier. Een harp ensemble in Tegucigalpa dat zelfs al op TV is geweest, nieuwe Hondurese harpen….Eerlijk gezegd duizelt het me een beetje van alle enthousiaste betrokken activiteiten die gebeuren en nog op stapel staan..

Je kunt de luthiers volgen op sociale media, hun naam is Raices Sonoras en ze posten regelmatig fotos van het proces van harpen bouwen.

Maar wat ik zei, het sponsor-potje is leeg voor het harpenproject…
Draag je dit project een warm hart toe?

Donaties zijn welkom via tikkie of naar
Stichting Helende Harp, NL60 RABO 03757 11112
o.v.v. Honduras&Guatemala

Ik doe alles op vrijwillige basis, het geld wordt gebruikt voor harplessen van Brendy, opleiding van muzikanten voor therapeutische muziek, onderdelen voor harpen,  etc..

wordt vervolgd… in andere blog meer over het les programma Therapeutische Muziek

 

  • foto Riwis

Ik voel het nog natrillen, heerlijk!

2025-01-09T12:06:05+00:00januari 9th, 2025|blog|

Vanmorgen mocht ik met de harp komen spelen bij het Geheugensteunpunt, in het kader van de muziek-pilot.

We hadden plezier met het zingen van bekende liedjes en het uitpluizen van de oud Hollandse teksten. ‘langs Berg en Dal, klinkt hoorngeschal’, ‘Des Winters als het regent’, ‘Hagel en sneeuw, onweer wind en regen’ … samen vullen we de teksten aan en als we het even niet weten dan zingen we lalalalalahhh, prachtig klinkt dat zo samen.
Herinneringen en grapjes rollen over tafel.

We praten over de harp, de oorsprong van het instrument, we voelen de magische zachte klanken. Iedereen mag even aan de snaren voelen en prachtige glissando’s maken. Dat is niet moeilijk en voelt heel leuk.

Na de oud Hollandse liedjes stappen we over naar de Beatles en Simon and Garfunkel, ook dit wordt meegezongen en geneuried. Dan komen er een verzoeknummer aan bod: Hallelujah van Leonard Cohen. Het wordt muisstil, zakdoekjes komen tevoorschijn. Bij het geheugensteunpunt is dat zo fijn, er is een veilige sfeer waar zowel de lach als de traan ruimte hebben. Mensen kennen en steunen elkaar.

Als afsluiter een paar meezingers, iedereen zingt mee met ‘My bonnie is over the ocean’ en zelfs een tweede stem wordt erin gegooid.

‘Ik ga vandaag heel vrolijk naar huis’ zegt meneer stralend.  Een goed begin van het jaar.

Op de gang vertelt mevrouw me ‘ik had t liefst de hele tijd met mijn ogen dicht zitten luisteren. Het voelt zo fijn…” ze legt haar handen op haar hart en zegt ‘ik voel het hier nog helemaal natrillen, heerlijk!’

 

 

Muziekzorg

2025-01-09T12:06:47+00:00maart 23rd, 2023|blog, Uncategorized|

Het is officieel! Vandaag tekenen we de samenwerkings overeenkomst met de afdeling geboortezorg van ziekenhuis Rijnstate in Arnhem. Wekelijks zal ik hier te vinden zijn met de kleine harp om muziekzorg te verlenen aan zwangere vrouwen, premature en zieke babies en hun ouders. De muziek werkt troostend en verbindend, de klanken geven een moment van ontspanning en geborgenheid, je ziet de hartactie en ademhaling van het kind rustig worden en de zuurstofsaturatie toenemen. Er is ruimte voor emotie, een lach en een traan. Samen even genieten, van elkaar, de muziek, een bijzondere herinnering die blijvend is… Muziekzorg wordt nu door Rijnstate omarmd als onderdeel van de complementaire zorg, goed he!
Hoe ben ik daar terecht gekomen? dat is best een lange weg en lange adem geweest…
Toen ik mijn certificaat behaalde in 2016 bij IHTP, International Harp Therapy Program, had ik de grote wens om met de therapeutische harp op de neonatologie te spelen. Maar ik ontdekte dat die afdeling enorm afgeschermd is, heel beschermend om de kleintjes heen. Logisch natuurlijk! Maar als ervaringsdeskundige, ik had zelf immers een prematuur kindje 20 jaar geleden en heb de laatste vijf weken zwangerschap op de bank gelegen en daarna een maand als mama kangoeroe op de couveuse afdeling doorgebracht (in Honduras), weet ik hoe veelbetekenend en waardevol de complementaire zorg en liefdevolle aandacht voor moeder en kind is. Mijn zoon is nu blakend gezond, staat vol vertrouwen in het leven, mede dankzij de liefdevolle start.
Na mijn afstuderen bij IHTP dus, kon ik niet zomaar in een ziekenhuis of bij de baby’s terecht met mijn harp. Ik werkte wel al in de ouderenzorg als therapeutisch harpiste en kreeg al gauw een positie bij de fantastische Stichting MuzIC, toen nog een pilot project van FCIC, tegenwoordig een bloeiende organisatie die in 16 ziekenhuizen live muziek op de IC verzorgt. Ik ben inmiddels senior muzikant, werk al 3 jaar meerdere keren per maand met de kleine harp, aan bed, op een IC voor volwassenen. Ontroerende, mooie, soms grappige en vooral heel intieme muzikale ontmoetingen met kwetsbare mensen en familie.
Een paar jaar geleden trok ik de stoute schoenen aan en benaderde de neonatologie afdeling van Rijnstate. Er was wel oren naar, de harp nam ik mee en de klanken betoverden de verpleegkundigen die me ontvingen. We keken ook even naar de zaal, waar 10 couveuses in een kring stonden, met een stoel ernaast voor de ouder. Maar er was nog geen ruimte voor muziekzorg. Er zou eerst verbouwd worden: van zaal naar gezinskamers…en toen kwam de Covid pandemie. In die tijd werd er achter de schermen hard gewerkt en werd er in Rijnstate een werkgroep muziekzorg opgericht door artsen en verpleegkundigen, getrokken met enthousiasme door Annemieke Lasschuit en Anouk Scholten, neonatologie verpleegkundigen en Janneke Weetink, obstetrie verpleegkundige. Samen met de betrokken kinderartsen werden protocollen opgesteld en een onderzoek voorbereid.
Ondertussen kon ik bij Artez Enschede afdeling muziektherapie de cursus I en II volgen over muziektherapie op de Neonatologie, gegeven door Joanne Loewy en Andrew Rossetti van het Louis Armstrong Centre for Music and Medicine in New York. Heel waardevol en ook aansluitend bij mijn IHTP training. Goede wetenschappelijke onderbouwing en veel praktische handvatten.
Aldus… Covid waaide over en dankzij de volharding van het team en een donatie van het Vriendenfonds Rijnstate konden we beginnen in april 2022, vergezeld door een onderzoek. Dat werd uitgevoerd door twee verpleegkundigen die de specialisatie voor neonatologie deden. Er werd gekeken naar de waardes op monitor en naar de comfortscore, en de ouders vulden een enquête in. Conclusie: muziekzorg is een meerwaarde voor ouders en kinderen en ik mocht blijven!
Nu is het dus zo ver en is een overeenkomst getekend, tot eind 2023. Dan hopelijk vervolg…
Iedere week is een avontuur, de ontmoeting met de hele kleine nieuwe mensen en hun ouders, vrienden, opa of oma. Bijdragen met zachte muziek noten aan een mooie start. Ontroerend, grappig, hoopvol en vooral heel ontspannend en verbindend.
Dankbaar!

Reisverslag Honduras & Guatemala

2023-05-25T20:00:47+00:00februari 21st, 2023|blog|

In januari 2023 ben ik een maand op pad gegaan met een kleine harp naar het Midden-Amerikaanse land Honduras, om mijn passie en kennis over therapeutische muziek te delen. Het doel van de reis was om te onderzoeken wat de mogelijkheden waren voor het promoten en vergroten van de rol van therapeutische muziek in de zorg in Honduras en buurland Guatemala, door middel van netwerkbijeenkomsten met zorgprofessionals en training van muzikanten en muziekstudenten over de therapeutische kwaliteiten van muziek, zodat ze kunnen bijdragen aan het emotionele, fysieke en spirituele welzijn van mensen.

Ik kende het land al goed want in 1989 heb ik tijdens mijn studie sociale antropologie een leeronderzoek op het platteland gedaan en al gauw daarna kreeg ik er werk aangeboden op het gebied van volwassenenonderwijs, gender & milieu thematiek. In de jaren die volgden was ik naast het projectwerk al actief in de culturele sector en mijn harp was ook mee. Ik ben tot 2009 in Honduras blijven wonen, mijn kinderen zijn er geboren en ik heb er vrienden voor het leven gemaakt. Terug in Nederland specialiseerde ik me tot gecertificeerd therapeutisch harpiste en ben nu al een aantal jaar werkzaam als freelance harpiste. Toen ik afgelopen zomer na lange tijd weer in Honduras op bezoek was om van de mensen en het prachtige land te genieten, kwam de vraag of ik zin had om eens een workshop over therapeutische muziek te geven. Dat idee heb ik voorgelegd aan Stichting Helende Harp en samen het projectplan gemaakt met mijn vriendinnen uit de culturele sector in Honduras en de reis geboekt.

Stichting Helende Harp stelde voor een zacht prijsje de paarse, goed klinkende, Harpsicle harp ter beschikking en via vrienden, kennissen en collega’s werden fondsen geworven voor de reiskosten.
De paarse harp ging in een koffer mee naar Honduras. In dat land wordt namelijk (nog) geen harp gespeeld. Maar die wens is er zeker wel, en dat werd snel duidelijk. In Guatemala is overigens al wel een leuke groep harpisten: ‘Arpas en Armonia’. Maar daarover later meer.

Muziek en zorg in Honduras

In Honduras heb ik gewerkt met muzikanten van allerlei pluimage en ook een lezing gegeven aan de Universiteit met mensen van de Medische- en de Kunst faculteit. Doordat ik ze meteen liet ervaren wat muziek emotioneel en fysiek doet met je en ook veel voorbeelden uit de praktijk kon vertellen (over mijn werk met de therapeutische harp in de ouderenzorg, op de IC en op de Neonatologie) werden mensen meteen geïnspireerd. Er is interesse gewekt bij de Universiteit om de mogelijkheden voor het aanbieden van een specialisatie in muziek- en kunst therapie te onderzoeken, of om in het buitenland muziektherapie te studeren. In andere Latijns Amerikaanse landen is hier wel veel kennis over. We hebben ook veel muziek gemaakt tijdens de muzikantenworkshops: improvisaties, samenzang en muziek in de modi. Mijn vriendin Caridad Cardona is actrice dus kon ik haar als trainingsactrice inzetten. Tijdens de workshop voor muzikanten hebben we verschillende ziekenhuis- en verpleeghuis scenes gespeeld, wat tot hilarische en ontroerende situaties leidde. Daarna konden we terecht bij een ziekenhuis in Tegucigalpa om een praktijk ervaring op te doen. We hebben gespeeld op de mannen- en vrouwenzalen en op de kinderafdeling. Dat was voor de patiënten, de medewerkers en muzikanten een bijzondere, rustgevende en hartverwarmende ervaring, die smaakte naar meer. Met de jongeren van de muziek vooropleiding ben ik als afsluiting van de tweedaagse workshop naar een verpleeghuis geweest, gelegen vlak naast hun school, wat ook een dankbare mooie belevenis voor ze was. Voor deze jongeren was het interactief muziek maken, afgestemd op je doelgroep, een nieuwe ervaring.’

Naast het analyseren en ervaren van de werking van muziek op lichaam en emoties en het bewust en afgestemd muzikaal contact maken met kwetsbare mensen, heb ik aandacht gegeven aan zelfzorg en mindfulness. Dit was een waardevolle nieuwe invalshoek voor de zowel jonge als ervaren muzikanten. Het maakte veel los. Op de universiteit werd er in de discussies veel nadruk gelegd op de inzet van muziek bij stress preventie en het humaniseren van de zorg, mooi!

Het feit dat muziek in de zorg een nieuw concept is in Honduras leidde tot veel oprechte aandacht en steun: de Minister van Cultuur kwam de eerste workshop officieel openen en vroeg me om naar haar kantoor te komen om plannen te bespreken, wat ook weer leidde tot radio- en TV interviews. De deuren gingen ook open voor de warme klanken van het kleine paarse harpje op de couveuse afdeling van t Ziekenfonds-ziekenhuis om daar rust en liefdevolle aandacht te brengen. En nu ligt er ook nog eens de nadrukkelijke wens om harp onderwijs aan te bieden aan t conservatorium…

Arpas en Armonia

In Guatemala leidt harpiste Brendy Boj al ruim 15 een harp ensemble. De methodiek heeft ze geleerd van harpiste Patrice Fisher uit New Orleans: via leuke liedjes harp leren spelen, op gehoor en met eenvoudig notenschrift. Brendy had ik in haar begintijd ook al eens ontmoet en herinnert zich dat ze via mijn tip in aanraking kwam met Latijns Amerikaanse harpmuziek en de boeken van Alfredo Rolando Ortiz, wat een hele nieuwe wereld voor haar opende. Haar harp ensemble specialiseert zich nu op het arrangeren van traditionele Guatemalteekse muziek, die normaal op marimba wordt gespeeld. Op 19 en 20 januari heb ik met deze groep gewerkt. Ze hebben zelf gebouwde harpen, sommigen hebben haakjes op de C,F en B snaar of ze stemmen de harp om als er een andere toonsoort nodig is. We hebben gewerkt aan contact maken via muziek, zingen bij de harp, zelfzorg, Qi-gong en mindfulness. Hierdoor werden ze bewust van het brede potentieel van de harp als helend instrument, voor jezelf en anderen. We hebben veel plezier gemaakt en muziek uitgewisseld. Het was grappig om te ontdekken dat het oud-Hollandse liedje ‘De uil zat in de olmen’ ook in het Spaans bestaat, dus we zongen en speelden het tweetalig in canon. Ook heb ik interesse gewekt in het spelen in de modi.
De ruimte voor de workshop werd door de Universiteit ter beschikking gesteld, ik kreeg een mooie oorkonde en wederom een TV interview.

De paarse Harpsicle is nu in Guatemala, waar deze al dankbaar wordt bespeeld. Brendy is blij met de fullsicle harp, ze is al flink met de haakjes aan t experimenteren. Bij een volgende reis kan ik deze harp weer bij haar lenen om in Honduras verder te werken.

En nu verder??

Uit deze spontane, oriënterende reis zijn een serie concrete vervolg stappen voortgekomen en vooral de grote wens om dit initiatief nu echt uit te rollen in de praktijk. Samen met culturele organisaties ‘Walabis’ en ‘Cimi’ uit Honduras zal ik hier aan werken:

  • We hebben voorgesteld dat de Guatemalteekse docente Brendy Boj harples komt geven in Honduras, online, en via tweemaandelijkse bezoeken aan het conservatorium. Hiervoor is het wel nodig om harpen voor Honduras te regelen, in eerste instantie haakjes harpen en in de toekomst een pedaalharp voor het conservatorium. We denken de haakjes harpen te bestellen bij de bouwer in Guatemala (plm €750 euro met hoes) en hopen op tweedehands harpen via donaties uit de USA, want dat is dichterbij dan Nederland en scheelt verzendkosten. Ook is er geld nodig voor snaren en eventueel bouw van harpen in Honduras door geïnteresseerde luthiers.
  • Via Linkedin is een leuk contact ontstaan met een Hondurese harp reparateur die in de VS woont, hij gaat ook op zoek naar harpen!
  • Ik ben gevraagd om een projectvoorstel te helpen schrijven, voor muziek interacties in de zorg in Honduras. Op deze manier hopen we werkgelegenheid te creëren voor muzikanten in de zorg, met name voor vrouwen zodat ze hun beroep overdag kunnen uitoefenen. Ik zal zal online follow up geven, intervisie en training verzorgen zodat er live muziek zal klinken in ziekenhuizen, verpleeghuizen en centra voor mensen met een beperking.
  • Hiervoor zal ik ook meewerken aan het ontwikkelen van een lesprogramma (diplomado) in het Spaans over therapeutische muziek in Honduras en Guatemala
  • Ik hoop jaarlijks naar de regio te reizen om vervolg training te kunnen verzorgen en verder te lobbyen voor therapeutische live muziek in de zorg in Honduras en Guatemala

Kortom, de reis was een succes, het ging allemaal boven verwachting, zoveel aandacht en medewerking gekregen vanuit verschillende sectoren. Het was heel fijn om alle oude contacten weer op te halen en samen te werken, met de harp, vanuit het hart, mensen te raken, bij te dragen aan ontspanning en verbinding in een samenleving die zwaar te lijden heeft onder allerlei vormen van stress, onrecht en geweld.

Draag je dit project een warm hart toe? Donaties zijn welkom via Stichting Helende Harp, NL60RABO0375711112 tnv Stichting Helende Harp o.v.v. Honduras&Guatemala.
Het geld zal worden gebruikt voor muzieksessies in de zorg door lokale muzikanten en voor donatie en onderhoud, klepjes, snaren etc. van harpen in Honduras. Mijn inzet is op vrijwillige basis.

 

Ga naar de bovenkant